سگ‌هایی که کابوس کودکان هرمزگانی هستند

به گزارش خبرگزاری ایچنا؛ سگ‌های ولگرد به هر گونه سگی گفته می‌شود که فارغ از داشتن و یا نداشتن صاحب، کنترلی بر رفتار آن وجود ندارد.
این حیوان بعنوان یکی از عوامل اصلی حمله و گزش به انسان مطرح است که در موارد زیادی موجب مرگ، بویژه در اطفال می‌شود.
متاسفانه چند روز پیش حمله یک سگ بدون صاحب به کودکی در روستای دژگان بخش مهران شهرستان بندرلنگه، در فضای رسانه‌ای خبرساز شد.
پس از وقوع این حادثه کودک با آسیب از ناحیه سر؛ به اورژانس بیمارستان شهید محمدی بندرعباس منتقل شد.
از آنجایی که پیگیر این حادثه بودم صبح روز چهارشنبه هنگامی که برای خرید به بندرخمیر رفته بودم با تماس تلفنی دهیار به خانه یوسف در روستای دژگان رفتم.
یوسف ۷ ساله با لهجه شیرین لنگه ای، از چگونگی حمله یک سگ سفید، دلهر‌های آن روز و کمک رسانی برادرش برایم می‌گوید، وقتی که می‌خواست به دیدن مادر بزرگش برود.

پدر یوسف میگوید: در این حادثه قسمتی از پوست سر فرزندم کنده، و با هزینه حدود ۷ میلیون تومانی شخصی جراحی شد.
وی می‌افزاید: به رغم قول و پیگیری‌های اداره بهداشت، فرماندار و معاون فرماندار بندرعباس و بندرلنگه، عملا هیچ کمکی به ما نشد.
علی صحراوی دهیار روستای دژگان نیز می‌گوید: دهیاری به تنهایی توان جمع آوری سگ‌های بدون صاحب و پرداخت هزینه‌های آن را ندارد.
وی می‌افزاید: از محیط زیست هم کمک خواستیم، اما بی نتیجه بود، فقط با کمک مردم توانستیم سگ‌های ولگرد را از روستا بیرون کنیم.
این نخستین بار نیست که سگ‌های ولگرد به کودکان هرمزگانی حمله می‌کنند، سیزده فروردین سال ۹۸ نیز سگ‌های ولگرد جان یک بچه ۳ ساله را در قشم گرفتند.
در این حادثه که در محله مسجد بلال روستای رمکان قشم رخ داد، شش قلاده سگ ولگرد پس از حمله به این کودک، شکم وی را دریدند و این کودک بر اثر جراحات وارده در ساعات اولیه جان باخت.
یک قلاده سگ دست آموز شهریور همان سال به یک پسربچه اهل روستای درگیر ایسین نیز حمله کرد که این کودک از ناحیه دست، پا و چشم راست آسیب دید و قسمتی از پوست سر کودک هم کنده شده بود.

** وسعت آسیب‌ها
بگفتۀ سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان از ابتدای سال تاکنون ۹۰۵ نفر در استان براثر حمله سگ‌های ولگرد گزش شدند.
دکتر فاطمه نوروزیان می‌افزاید: به افراد گزش شده هزار و ۴۰۰ ویال واکسن، و ۸۰ هزار واحد سرم هاری تزریق شد.
وی می‌گوید: بیشترین آسیب‌ها از سگ‌ها ولگرد خانگی بویژه در روستا هاست، بطوریکه امسال ۷۰ درصد گزش‌ها از سوی سگ‌های خانگی بوده است.
سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان می‌گوید: زیاد شدن شمار این حیوانات، دریافت نکردن واکسن و آموزش ندیدن علت اصلی این آسیب‌ها ست.
اکنون با توجه به باز گشایی تدریجی مدارس و حضور فیزیکی دانش آموزان و رفت و آمد آن‌ها در مسیر خانه و مدرسه، برخی از خانواده‌ها از حضور دسته جمعی سگ‌های ولگرد در کوچه و خیابان‌ها بخصوص در روستا‌ها نگرانند.

** اثرات منفی این پدیده نوظهور بر انسان
متاسفانه مهم‌ترین مشکل پدیده‌ی تقریبا نوظهور افزایش جمعیت سگ‌های ولگرد، شیوع بیماری‌های قابل انتقال بین حیوان و انسان است که بر ضرورت اجرای دستورالعمل کنترل جمعیت سگ‌های بدون صاحب می‌افزاید.
این حیوان قابلیت تولید مثل بسیار بالایی دارد و به همین علت درصورت اجرا نشدن برنامه‌های کنترل، سریع افزایش می‌یابد که این خطرات فراوانی برای شهروندان بدنبال دارد.
به گفته محمد جانباز مدیرکل دامپزشکی هرمزگان هاری، کرم‌های لوله‌ای بویژه نوکسوکاراکنیس، کرم‌های نواری بویژه اکینوکوکوس عامل ایجاد کیست هیداتیک و بیماری‌های قارچی پوستی از جمله بیماری‌هایی است که از سگ‌های ولگرد به انسان منتقل می‌شود.

** اثرات منفی سگ‌های ولگرد بر طبیعت
علاوه بر انسان‌ها، حیوانات نیز از آزار سگ‌های بدون صاحب در امان نیستند.
سگ‌های بدون صاحب آبان ماه امسال یک راس جبیر را نیز درجزیره قشم زخمی کردند و به عضله پشت پای حیوان در اثر گاز گرفتگی، جراحت شدید وارد شده بود.

بیشتر بخوانید؛ زخمی شدن یک راس جبیر در جزیره قشم
آقا محمد یکی از دامداران شهرستان بستک می‌گوید: وقتی بز و گوسفندان را برای چرا به حاشیه روستا می‌بریم، همواره خطر حمله سگ‌های ولگرد وجود دارد.
او می‌افزاید: امسال براثر حمله سگ‌های ولگرد به گله اش، سه راس بز تلف شده است.
افزایش چشمگیر جمعیت سگ‌های ولگرد در ایران، ساماندهی نشدن سایت‌های دفن زباله، غذا رسانی گسترده به سگ‌ها و ترویج این رفتار غلط در سال‌های اخیر، سلامت عمومی جامعه را شدیداً تهدید می‌کند.
سگ‌های رها در طبیعت با شکار مستقیم گونه‌های حیات وحش، ایجاد آشفتگی، انتقال بیماری و انگل به واسطه طعمه شدن و یا تماس، رقابت غذایی و زیستگاهی با گونه‌های وحشی بومی، جفتگیری و دورگه سازی، به حیات وحش کشور نیز آسیب جدی وارد می‌کنند.

به گفته معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست هرمزگان؛ سگ‌های ولگرد در انقراض ۱۱ گونه در دنیا، از جمله روباه، انواع جوندگان، خزندگان، پرندگان، دوزیستان و پستانداران، علفخوارانی مانند آهو و حتی گربه سانان بزرگ جثه‌ای مانند پلنگ و گونه به شدت در معرض انقراض یوزپلنگ ایرانی (آسیایی) نقش داشته اند و از تعقیب و گریز، گاز گرفتگی سگ‌های ولگرد و کشته شدن در امان نبوده اند.
میثم قاسمی می‌افزاید: در ایران سالانه ۲۰ هزار مورد گازگرفتگی سگ‌های ولگرد ثبت می‌شود، یعنی روزانه حدود ۵۵ نفر در ایران مورد حمله و گزیدگی سگ‌های ولگرد قرار می‌گیرند که باید واکسن ضد هاری را حتماً دریافت کنند.
وی می‌گوید: به منظور جلوگیری از مرگ و میر ناشی از بیماری احتمالی هاری، سالانه هزینه‌ای در حدود ۱۰ میلیون دلار بر شبکه سلامت کشور تحمیل می‌شود.

** اقدامات صورت گرفته
از اواخر سال ۸۷ دستورالعمل کنترل اصولی سگ‌های بدون صاحب با هدف کنترل بیماری‌های قابل انتقال بین حیوان و انسان، شناسایی کانون‌های تجمع حیوان، کنترل جمعیت آن‌ها با انتخاب روش مناسب، و ارتقاء سطح آگاهی‌های عمومی درخصوص رعایت اصول بهداشتی در رویارویی با حیوانات مزاحم (با اولویت سگ‌های ولگرد) به استانداری‌ها ابلاغ شد.
به گفته مدیرکل دامپزشکی هرمزگان از ابتدای سال تاکنون به دو هزار و ۳۹ قلاده سگ صاحب دار و ۲۵۳ قلاده سگ بدون صاحب در استان واکسن هاری تزریق شده است.

جانباز پیش بینی کرد تا پایان سال ۳ هزار قلاده سگ صاحب دار و ۵۰۰ سگ بدون صاحب در هرمزگان واکسن هاری دریافت کنند.
رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری بندرعباس هم می‌گوید: اکنون هزار و ۵۰۰ قلاده سگ ولگرد در سایت تل سیاه، تنها مرکز نگهداری سگ‌های ولگرد بندرعباس نگهداری می‌شود.

پویا دروار می‌افزاید: از ۴ ماه گذشته تاکنون صد قلاده سگ در این مرکز عقیم سازی، و در منطقه خود رها شده است.
وی گفت: عقیم سازی این حیوان بسیار هزینه بر است و نیاز به امکانات دارد.
به گفته رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری بندرعباس غذای سگ‌های ولگرد نگهداری شده در مرکز تل سیاه بصورت یک روز درمیان، از میناب تامین می‌شود.
دروار افزود: هفته‌ای یکبار هم انجمن حمایت از حیوانات بندرعباس، غذای مورد نیاز سگ‌های ولگرد این مرکز را تامین می‌کند.
از ۱۳ شهرستان هرمزگان در ده شهرستان، مرکز نگهداری سگ‌های ولگرد وجود ندارد و یا غیر فعال است.

** انتقاد برخی دوستداران حیوانات
یکی از دوستداران حیوانات با انتقاد از شیوه زنده گیری و نگهداری سگ‌های بدون صاحب در بندرعباس می‌گوید: از ۵ سال پیش تاکنون شهرداری بندرعباس، بصورت بی رویه، سگ‌های بدون صاحب را جمع آوری کرده است و در سایت تل سیاه نگهداری می‌کند.
سلیمی می‌افزاید: این حیوانات شرایط مناسب آب و غذا در سایت پسماند تل سیاه ندارند.
وی که در اقامتگاه سگ‌ها در منطقه ایسین بندرعباس فعالیت می‌کند می‌گوید: در سه سال نخست جمع آوری سگ‌ها، تامین آب و غذای آن‌ها برعهده دوستداران حیوانات بود، اما با ورود پیمانکار از سوی شهرداری برای کشتن سگ‌ها، دوستداران حیوانات شدیدا اعتراض کردند.
به گفته سلیمی اکنون شماری از سگ‌های بدسرپرست و یا آسیب دیده در اقامتگاه ایسین بندرعباس درمان، و پس از عقیم شدن حیوان، از آن‌ها در این مرکز نگهداری می‌شود.
اقامتگاه ایسین از سوی برخی دوستداران حیوانات اداره می‌شود.

** راهکار مناسب چیست؟
معضل سگ‌های ولگرد سالهاست که در کشور‌های توسعه یافته حل شده و در حال حاضر تنها دامنگیر کشور‌های در حال توسعه و بعضاً فقیر است که با داشتن قوانین نادرست، اجرای ناقص آن‌ها و رواج غذارسانی به سگ‌های ولگرد، تبعات جبران ناپذیری را رقم زده است.
به نظر می‌رسد هرچند براساس شیوه‌های بهداشتی ساماندهی و جمع آوری سگ‌های ولگرد در شهر‌ها به عهده شهرداری‌ها و در روستا‌ها بر عهده دهیاری و شورا‌ها گذاشته شده است، اما با توجه به هزینه‌های بالا، آن گونه که باید اجرایی نشده است.
اگر اقدامی هم در جمع آوری و یا کاهش جولان سگ‌های بی صاحب در سطح شهرستان صورت گرفته، تاثیر گذار نبوده و یا بی رویه بوده است.
رهاسازی سگ‌های عقیم شده در شهر و روستا و غذارسانی به آن‌ها بصورت استاندارد، تنها زمانی به طور محدود مورد تایید است که شرط نبود امکان جابجایی آن‌ها به طبیعت تضمین شود و غذارسان‌ها متعهد به جمع آوری فضولات و پسماند غذای سگ‌ها شوند.
پیشنهاد کارشناسان به علاقمندان و حامیان سگ‌ها این است که به جای غذارسانی غیر مسئولانه در سکونت گاه‌های انسانی و شراکت در ایجاد معضلات یاد شده می‌توانند با؛
– کمک به تامین هزینه پناهگاه‌های مجاز
– انجام فعالیت داوطلبانه در پناهگاه
– پذیرش سرپرستی سگ ولگرد و بی خانمان
– تلاش در فرهنگ سازی در به سرپرستی گرفتن این سگ‌ها به جای خرید سگ
– دریافت اطلاعات از منابع صحیح
– عقیم سازی سگ ها
– در صورت نیاز استفاده از مرگ خاموش و بدون درد
و مقابله نکردن با واقعیت‌های علمی، سعی در ارتقاء آگاهی خود و اطرافیانشان در این خصوص داشته باشند.

** نتیجه
امید است با همکاری تمامی ارگان‌های متولی و تشکل‌های مردم نهاد، این معضل اجتماعی و همگانی حل شود تا دیگر شاهد اتفاقات ناگواری برای هیچ یک از شهروندان و کودکان هرمزگانی و همچنین کشتن و خشونت علیه این حیوانات نباشیم.